Juridische kwaliteitsborging

Misschien nooit bij stil gestaan maar juridische kwaliteitszorg is een issue bij overheden. In bouwtermen: de kwaliteit daarvan ‘schraagt’ de rechtsstatelijkheid en betrouwbaarheid van overheidshandelen jegens burgers. Omgekeerd maakt het een overheid weerbaar in een context van claimcultuur en toenemende privatisering van taken. De bouwkwaliteit is straks privaat geborgd, is de juridisch kwaliteit van gemeenten straks ook voldoende geborgd?

 Misschien nooit bij stil gestaan maar juridische kwaliteitszorg is een issue bij overheden. In bouwtermen: de kwaliteit daarvan ‘schraagt’ de rechtsstatelijkheid en betrouwbaarheid van overheidshandelen jegens burgers. Omgekeerd maakt het een overheid weerbaar in een context van claimcultuur en toenemende privatisering van taken. De bouwkwaliteit is straks privaat geborgd, is de juridisch kwaliteit van gemeenten straks ook voldoende geborgd?

De juridische kwaliteit van overheidshandelen bepaalt in hoge mate het vertrouwen van burgers in de overheid. Betrouwbaarheid en legitimiteit gaan verder dan de juistheid van formele besluiten en de goede toepassing van algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Juridische kwaliteitszorg gaat niet alleen over de inhoud maar ook over de organisatorische vormgeving én de cultuur die de inhoud levert. Een toenemende decentralisatie van taken maakt het belang van een goede juridische proceskwaliteit steeds belangrijker. Denk maar aan de nieuwe Omgevingswet. Het wordt voor overheden steeds belangrijker (en ingewikkelder!) om een goede balans te vinden tussen beleidsontwikkeling, participerende burgers, het nemen van maatschappelijk gedragen beslissingen, uitvoerbaarheid, handhaving en het goed kunnen doorstaan van de juridische toets der kritiek.

Dit laatste levert veel evaluatiemateriaal. Denk aan het aantal keren dat burgers succesvol bezwaar en beroep indienden en/of naar de civiele rechter stapten. Het is echter ook het aantal gehonoreerde claims en klachten buiten rechte, betaalde schadevergoedingen, getroffen schikkingen en vergoede proceskosten. Het zijn zeg maar de KPI’s voor de juridische kwaliteitszorg van een overheidsorganisatie.

Omgekeerd geldt het ook. Tegenover een toenemende claimcultuur onder burgers staat steeds vaker een overheid als actieve belangenbehartiger. Ook deze weegt, de proces- en afbreukrisico’s, de baten en lasten en de positie van de eigen verzekeraar. Maar dan nog. Tot 2002 was voor het aanspannen van een (civiele) procedure een (politiek) raadsbesluit nodig, nu gaat een College daarover inclusief de persoonsgebonden emotie van een wethouder.

Begin volgend jaar treedt de Wet kwaliteitsborging bouwen in werking. Het welslagen van deze ingrijpende stelselwijziging in bouwtoezicht is aan private partijen, maar minstens zo belangrijk is een goede borging van de bijhorende juridische kwaliteitszorg bij de publieke organisatie.

Mr Ewald L.J. van Hal
Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek, namens NVTB